İran İslam Cumhuriyeti’nin Orta Asya ve Azerbaycan Politikaları

Özet

SSCB Yıkılana kadar belirgin bir Orta Asya (ve Azerbaycan) politikası olmayan ve ilişkilerini Moskova üzerinden yürüten İran, SSCB dağıldıktan sonra bir taraftan bölge ülkeleriyle yapıcı ilişkiler kurmaya çalışmış, diğer taraftan da bölgede Rusya'nın başatlığını kabullenmiştir. Bölge ülkelerinin işlerine karışmamaya özen gösterse de, İran'ın bölgeyle ilişkileri istediği düzeye ulaşamamıştır. Bu sonuçta, ABD'nin bölge ülkelerine aksi yöndeki telkinleri, bölge ülkelerinin siyasal İslam'ı içsel tehdit olarak görmeleri ve bu tehdidin dış odağı olarak İran'ı algılamaları ile İran'ın kendi ekonomik- teknolojik sınırlamaları etkili olmuştur. Siyasal olumsuzluklara ve ABD'nin baskılarına rağmen İran, coğrafi konumu ve enerji alanında trampa ilişkisine girme arzusuyla, özellikle hidrokarbon kaynaklarına sahip bölge ülkeleri için alternatif transit yolu ve ekonomik işbirliği yapılabilir bir bölge ülkesi haline gelmiştir.

Anahtar kelimeler

İran dış politikası, Orta Asya cumhuriyetleri, Hazar Havzası, İslamcı dış politika; Türkiye-İran rekabeti.

Atıf

Akdevelioğlu, Atay, “İran İslam Cumhuriyeti’nin Orta Asya ve Azerbaycan Politikaları”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 1, Sayı 2 (Yaz 2004), s. 129-160.

Bağlılıklar

• Atay Akdevelioğlu, Arş. Gör., Ankara Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü