Osmanlı Prusya İlişkilerinin Gelişiminde Prusya Elçisi Karl Adolf Von Rexin’in Faaliyetleri (1755-1761)

Özet

XVIII. yüzyıla önceki yüzyıllardan daha farklı bir dış politikayla giren Osmanlı Devleti, 1699 Karlofça Antlaşması’ndan sonra Avrupa devletleri ile daha dostane ve yakın ilişkiler kurma çabalarına girdi. Bu çerçevede 1701 yılında kendini Prusya kralı ilân eden I. Friedrich’in krallığını kutlamak amacıyla Berlin’e gönderilen ilk Osmanlı heyeti ile birlikte Osmanlı-Prusya ilişkileri başladı. Bu gelişmeleri takiben 1721 ve 1739 tarihlerinde Bâb-ı Âli’ye gönderilen iki elçinin ( Jorgowsky ve Johanne de Jatter) ardından, özellikle tahta yeni geçen II. Friedrich döneminde (1740-1786) Prusya’nın Osmanlı Devleti’ne olan ilgisi arttı ve Rusya ve Avusturya’ya karşı bir dostluk antlaşması için çalışmalarda bulunmaya başladı. Sultan I. Mahmud’un saltanatı yıllarında (1730-1754) bu girişimlerinden olumlu bir netice alamayan II. Friedrich 1754 yılında I. Mahmud’un ölümünden sonra, yeni girişimlerde bulunmak üzere İstanbul’a bir temsilci gönderdi. Gönderilen Prusya temsilcisi İstanbul’da 6 yıl kadar kalmış olan Silezya’lı Gottifried Fabian Haude’dir (Karl Adolf Von Rexin). İlki 18 Ocak 1755 ve ikincisi 28 Eylül 1756 tarihlerinde iki kez İstanbul’a gelen elçinin temel amacı Osmanlı Devleti ile biri ticaret diğeri de dostluk olmak üzere iki antlaşma imzalamaktı. Bu çalışmada belirtilen amaçlar doğrultusunda İstanbul’a gönderilen Prusya elçisinin payitahtta kaldığı 1755-1761 yılları arasındaki faaliyetleri ile taraflar arasında 1761 yılında imzalanan ticaret antlaşmasının gerçekleşmesindeki etkileri üzerinde durulmuştur.

Anahtar kelimeler

Osmanlı, Prusya, Karl Adolf Von Rexin, Diplomasi, III. Mustafa.

Atıf

Kurtaran, Uğur, “Osmanlı Prusya İlişkilerinin Gelişiminde Prusya Elçisi Karl Adolf Von Rexin’in Faaliyetleri (1755-1761)”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 12, Sayı 47, s. 115-131.

Bağlılıklar

• Uğur KURTARAN, Yrd. Doç. Dr., Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Tarih Bölümü